door Frans van de Velde

Rijkswaterstaat stelde begin deze eeuw vast dat het ambacht van sluismeester ging wijzigen in dat van procesoperator.

Als herinnering aan al degenen die hun hart en ziel in dit vak hebben gelegd gaf ze in 2008 het boek ‘Wachters van Zeeland’ uit. Samengesteld en geschreven door Zeelandkenner/journalist Jacques Cats. Het geeft een goed historisch beeld van het ontstaan en de ontwikkeling van sluizen en bruggen in Zeeland en is tevens een ode aan de sluismeesters en brugwachters.

Die mensen zie je anno 2025 niet meer. De huisjes zijn bijna allemaal potdicht, met gesloten luiken. Af en toe staat er eentje open en voert de monteur zijn inspectie uit. Het beheer van sluizen en bruggen gebeurt nu op vaak flinke afstand. Vanaf de sluis in Vlissingen worden ze voor de kanalen van Walcheren en Zuid-Beveland bediend. De grootste regelpost zit in het Topshuis op Neeltje Jans, primair ontwikkeld voor de stormvloedkering, later uitgebreid met slimme technieken om een groot deel van het scheepvaartverkeer in Midden- en Noord-Zeeland te regelen. Terneuzen kent ook een flinke regelpost. Het lijkt allemaal feilloos te werken, maar: de wachters zitten opgesloten.

Als ik met de auto op het gemak in Zeeland aan het rondtoeren ben dan word ik regelmatig geprikkeld bij een brug of sluis de aanduiding P op te zoeken. In de zomer is er een ruim aanbod van de pleziervaart om naar te kijken. Daarbij vraag je je regelmatig af of de opvarenden wel echt plezier beleven. Vreselijke woorden klinken er soms als een bootje een verrassende manoeuvre maakt. Luid en duidelijk want geluid draagt daar lekker ver.

Hoeveel anders was het vroeger voor de brugwachter. Souburg had een speciaal gebouwtje, in de dijk geplaatst. Licht op rood zetten en onder flink belgelui de bomen sluiten. De prachtige brug laten draaien, de scheepvaartlichten op groen zetten, kant voor kant. Alles terugdraaien en wachten op de volgende schepen…

foto: De slagboom werd ooit vanuit dit Souburgse huisje bediend. | foto Frans van de Velde