THEMAKRANT WAT SCHAFT DE POT? (editie 26, OKTOBER 2025)

door Peter de Jonge

Buiten de deur eten was iets voor rijke mensen. Zeker tot de komst van de ‘Chinees’, waar ineens exotische gerechten bereikbaar werden voor de smalle beurs. Maar eerder was er het frietkot, waar je gefrituurde aardappelreepjes kon kopen. Overgewaaid uit Vlaanderen. Het was toch een beetje ‘uit eten’.

Nostalgisch voor de echte frietliefhebbers is de papieren puntzak, waarvan de punt volgens volgens kwaadsprekers soms door de bakker werd dichtgeknepen zodat er minder friet in paste. Een verzinsel zeggen de cafetariahouders. Even nostalgisch zijn de vorkjes. Meestal waren die van hout, maar er waren bakkers die zelf van ijzerdraad vorkjes draaiden.

Later kwamen de snacks erbij, zoals de oerhollandse vleeskroket (als het even kon zelfgemaakt) of de knakworst, uitgevonden in Zutphen en vanaf de jaren ’50 op de markt gebracht onder de naam: de Man van de Knakworst.

Gezondheidsapotheek

Elk dorp en elke stad had wel één of meer frietzaken. En iedereen vond dat de friet nergens zo lekker smaakte als die van de ‘eigen’ kraam. Vlissingen had onder meer Meijer’s Frituur (sinds 1958), dat nog steeds bestaat. Op de muurboog boven de toonbank stond met grote letters ‘De Gezondheidsapotheek’. Een naam die ook in advertenties werd gebruikt. Terneuzen had de legendarische rijdende frietkraam van Piet Friet, Middelburg de frietkar op het Molenwater, Goes de automatiek van Jacobs, met een complete wand vol doorzichtige luikjes waar alle gefrituurde lekkernijen zichtbaar lagen uitgestald… de lijst is eindeloos.

Kuzee was een grote naam in Hansweert. Merien Kuzee begon er met een frietkraam in de Kanaalstraat, die op- zaterdag en zondagmiddag geopend was. ,,Ging je er heen met een kwartje, 25 cent, dan kon je kiezen uit friet van 20 cent mét 5 cent mayonaise, of met een ijsje van 5 cent. Of friet van vijftien cent met een ijsje van een dubbeltje’’, herinnert Leon Janssens zich. ,,Daar at ik de allereerste keer friet. Als ik nu — na 75 jaar — echt zin in friet heb, komt de herinnering aan die eerste zak friet naar boven en sta ik terug voor dat rood-gele frietkot.’’  Later had Kuzee een heus cafetaria in de Waalstraat.

In olie

De zaak ging in 1978 over in andere handen. De Brabantse Chris van Zandvoort en haar man zetten de zaak voort onder de naam ’t Hapje. Haar frieten, volgens het recept van Kuzee, werden de hemel in geprezen. Net als haar stoofvlees. ,,Niet iedereen kan goede friet bakken”, vertelt Chris. ,,Dat moet in olie, niet in ossenwit. De temperatuur van de olie moet goed zijn, en ze moeten worden voorgebakken. Dan moet je ze laten afkoelen en vervolgens echt bakken tot de knapperig zijn. Het gevoel dat ze precies goed zijn moet je gaandeweg krijgen. Dat heeft bij mij ook even geduurd.’’ Op 8-8-88 stopte ze er mee. Inmiddels is er op de plek van het cafetaria een woonhuis. Einde van een lange historie.

foto boven: De gezondheidsapotheek, stond er boven de toonbank van Meijer’s Frituur in Vlissingen. Op de foto Jan en Mies Meijer. | Fotobron: Vlissingen dronk.