THEMAKRANT WAT SCHAFT DE POT? (editie 26, OKTOBER 2025)

door Jopie Meerman

Een handtekening vragen, dat doe je aan iemand die je bewondert. Mijn moeder vroeg dat aan gasten die bij ons thuis uitgenodigd waren om stokvis mee te eten. Een jaarlijks gebeuren en die uitnodiging werd op prijs werd gesteld.

Op tafel lag een wit kleed, de gast zette met balpen zijn of haar handtekening, die later werd geborduurd. Dat lukte niet altijd, maar de naam bleef er wel op staan. En wij, haar dochters, hebben dat tafelkleed bewaard.

Stokvis

Maar meer nog is het de herinnering. Stokvis door moeder gekookt. Zelf ben ik er nooit aan begonnen, maar ik lust het wel. In de tijd waar ik het nu over heb was stokvis al niet meer goedkoop. Vroeger was het volksvoedsel, goedkoop gezond eten: het bevatte 40% eiwitten. Nu betaal je voor die vis wel 100 euro voor een kilo.

De oudere generatie kent deze lekkernij beter dan wij. Een viseter weet dat de kabeljauw uit Noorwegen komt, waar ze van de kop en staart wordt ontdaan en daarna drie maanden gedroogd en gebeukt: stokvis.

Stinken

Stokvis. | Bron: gastropedia.nl

Maar de meesten herinneren zich vooral dat die stokvis in een pan stond te stinken in de bijkeuken. Want de vis moest ten minste 24 uur weken; hoe langer dat weken duurde, hoe witter de vis werd. Dan moest het water worden verschoond. De vis werd, met flink peper en zout, een uur gekookt. Het kookvocht gebruikte je om botersaus van te maken. Liefst roomboter.

Een maaltijd met stokvis klaarmaken kostte even tijd. Een paar kilo uien schillen en bakken. Aardappelen koken, witte rijst. Wij dronken er wit bier bij. De mosterdpot stond op tafel om het een beetje pittiger te maken.

Portugal

In Portugal, ons vakantieland, is bacelhau geliefd eten. Ze gaan er prat op dat er voor elke dag van het jaar een recept is. Wij aten het er regelmatig. Het is daar goedkoper. Misschien wel omdat in Portugal klipvis in plaats van kabeljauw geserveerd wordt. Bij ons staat het nooit op het menu.

Ik denk wel eens terug aan moeders kookkunst, maar dan zonder die geur die er bij hoorde.

En ik bewaar het tafelkleed…

foto boven: Als er stokvis werd gegeten moesten de gasten van de moeder van Jopie Meerman-Ottevanger hun handtekening op het tafelkleed zetten, zodat die er later kon worden in geborduurd. | Foto Collectie Jopie Meerman-Ottevanger