Misdienaar
door Peter de Jonge
Via een vriendje hoorde ik dat er een misdienaar werd gezocht. Voor kerkdiensten in de kapel van het Sint-Jozefziekenhuis in Vlissingen.
Gretig meldde ik me aan. Het was de tijd dat ik – gestimuleerd door mijn tante nonneke, Soeur Angelique van de Franciscanessen van Etten – er van droomde priester te worden.
De kapel werd elke doordeweekse ochtend om half zeven bezocht door de nonnen die in het hospitaal werkten als verpleegster. Patiënten heb ik er nooit gezien. Die kregen geestelijke bijstand aan bed van rector Kroon. Van hem kreeg ik een geplastificeerde kaart met de Latijnse gebeden die ik uit mijn hoofd moest kennen. Dominus Vobiscum. Et cum spiritu tuo. De Heer zij met u. En met uw geest.
De eucharistie (de mis dus, die wij moesten dienen) is een viering die bol stond van rituelen. Het spannendst vond ik de verkleedpartij. De zware zwarte toog met daarover de kraakheldere witte superplie, een met kant afgezet wijd linnen hemd tot op de knie. Zodra je die gewaden droeg voelde je je onderdeel van de heilige ceremonie, waarin je plechtige handelingen mocht verrichten zoals het aangeven van water en wijn aan de voorganger. Dat gebeurde voorafgaand aan de consecratie, het moment waarop de hostie en de wijn veranderden in het lichaam en bloed van Christus. Een gedaanteverandering die ik nooit met eigen ogen heb waargenomen.
Ook de wierook en het wierookvat en het emmertje wijwater met de bijbehorende kwast hoorden tot de exotische attributen, die de misdienaar mocht aanreiken. Nog altijd breng ik de geur van de wierookwolken die uit de openingen van het wierookvat opstegen in verband met hoogmissen op de feestdagen, net als de druppels wijwater die over de kerkgangers werden uit gesprenkeld als een lenteregentje.
Het geloof is inmiddels uitgedoofd tot een smeulende hoopje. Maar nog altijd kan het schamele overblijfsel van Het Enige Ware Geloof, zoals Rooms-Katholieken zich zagen, opflakkeren als ik de Gregoriaanse klanken hoor of de geur opsnuif van een brandende kaars. Dan loop ik in gedachten weer even statig en met gevouwen handen langs de krakende houten banken door het middenpad naar het altaar van de kapel in het Sint-Jozefziekenhuis.
Foto boven: Peter (tweede van rechts) als misdienaar.
Beluister het gesprek dat Remco van Schellen van Omroep Zeeland met Peter had in Zeeland Wordt Wakker:
Gerard Prins
Geplaatst op 07:34h, 26 februariDag.
Ik kom van Hulst en weet nog wel wat van mijn misdienaar maar niet veel meer omdat na een ongeluk mijn geheugen niet optimaal meer is.
Na het lezen van de vele anekdotes van oud misdienaren herinner ik mij de allereerste keer op het altaar en hoe onzeker ik mij daarbij voelde.
Ook ik heb nog enige tijd een gitzwarte satijnen bloes met broek gedragen en pantoffels onder de toga en superplie met het stijve witte kraagje.
iemand die de hedendaagse eucharistieviering bijwoont kan zich dit nog voorstellen maar ik kan terugkieken op deze prachtige tijd.
Arnold Bakker
Geplaatst op 11:28h, 25 februariGoede morgen.
Per toeval stuitte ik op deze column van de oud misdienaren dat is voor mij vroeger de meest mooste periode van mijn jeugd geweest,doordat mijn vader collectant was ben ik misdienaar geworden.
In de begintijd leerde de pastoor me latijn en dat kon ik al vlug uitspreken en ook schrijven. Toen ik werd klaargestoomd voor misdienaar was ik maar wat trots om als misdienaar wat voor de kerk te betekenen. Op zijn hollands gezegd en geschreven een hartstikke leuke tijd geweest.
J.Srijk
Geplaatst op 06:29h, 23 februariGoeiemorgen,mijn naam is Johannes Strijk en zou het fijn vinden om even te mogen reageren van de tijd als misdienaar wat ik begin jaren zestig van de vorige eeuw geweest ben in Zeeland.
Toendertijd had de misdienaar en de acoliet een soort nylon achtige zwarte pyama met zwarte kousen en pantoffels aan met daarover zijn rode of zwarte soutane met superplie.
Herinner me daarvan hoe zwaar de soutanes waren kon ook niet anders zijn met de vele knoopjes en met de gevoerde binnenzijde waar iedereen wel aan moest wennen als je misdienaar werd de reden ervoor was dat de soutane weleens het gevoel gaf dat het afgleed.
Maar dat gezegd hebbende is het voor mij een hele mooie tijd geweest vol herinneringen,ik mis hedendaags de kerkgangers die vol respect steeds weer de kerk bezochten waarvan geen sprake meer is tegenwoordig.
Hopende op reacties wat altijd goed doet bij velen.
Peter van Hemert
Geplaatst op 08:54h, 17 februariIk kom uit een rooms katholiek gezin met alleen jongens ,als oudste van hele koor lag het voor de hand dat je het voorbeeld moest geven en zo ben ik misdiener geworden,
Menno visser.
Geplaatst op 15:40h, 13 februariDe eerste indrukken blijven m.i. het langst in het geheugen gegrift staan, voor mij woog het zwaarst dat ik de eerste keer als toen nog maar amper elfjarige mijn allereerste rouwdienst diende als misdienaar kreeg je bij een rouwdienst een stijve witte boord om van de koster daarvoor moest je de tijd van de dienst het hoofd rechtop houden anders knelde dit de ganse tijd ook dit hoorde daar nou eenmaal bij,de paar jaren dat ik misdienaar was vond ik een fijne tijd,we zeurden nooit over de dingen welke minder leuk waren voor een puber hier gingen wij met wederzijds respect mee om waar we mooi op kunnen terugkieken!
Gerard Verbrugge
Geplaatst op 10:31h, 12 februariLeuke anekdotes over misdienaar zijn,daar kon ik als oudste van ons gezin niet omheen om misdienaar te worden, eigenlijk werd hier thuis nooit over gepraat viel mij achteraf op.
De pastoor gaf destijds ons catechismusles op school dus latijn is ons als het ware ingepompt om dat zo te zeggen.
Vooral voor de eerste keer dat ik in de sacristie was maakte indruk daar kreeg ik van zuster kosteres voor het eerst een witte halsdoek over mijn kleren heen die ze vast maakte met linten om mijn middel en daarover kreeg ik een albe, gewoonlijk hoorde er witte pantoffels bij gedragen te worden deze waren in vele maten te vinden in de sacristie.
Frans meinema
Geplaatst op 14:32h, 09 februariIk ben Frans Meinema,mij trok het misdienaars schap ook net als zoveel andere jongens daar ik me altijd dienstbaar tegenover andere mensen opstelde zo kon ik nog meer betekenen waar ik me plezant bij voelde ik groeide zelfs door tot acoliet.
Met weemoed kijk ik hier op terug ik mis de tridentijnse missen nog steeds weer….
Het gewaad wat we gezamenlijk droegen was de toog en superplie van Slabbinck daar we veelal verwisselde hiervan had je daaronder een gladde gitzwarte pijama aan en kousen met sloffen zo bleef alles proper.
Als we een tridentijnse mis dienden kreeg je van de koster een witte band om de nek heen welke nooit plezant voelde.
Ook ik mag zeker en vast terugieken op deze mooie tijd die bijna nog iemand zich zal herinneren.
Tom wijnen
Geplaatst op 06:17h, 06 februariAltijd weer denk ik nog terug van mijn eigens misdienaar zijn,alles er omheen is voor mij het mooiste geweest destijds zo herinner ik me nog sterk hoe spannend het was als ons pastoor op school kwam voor de godsdienstlessen dan kon hij iemand van ons aanwijzinen voor misdienaar,dat durfde niemand te weigeren anders wist je pa en ma dit ook.
Als je misdienaar werd kreeg je een schrift je moest dan de Latijnse uitspraken die we leerden opschrijven als dit goed was voelde je heel wat om dat zo te zeggen.
Voor het eerst dat ik in de sacristie was legde ons koster voordien ik een passende toog en Superplu aankreeg had de koster mij daarvoor een soort zwarte pijama van dat glans satijn uitgereikt hiervoor moest ik zelf zorgen dat deze proper bleef mijn moeke zorgde daar thuis voor die waste toendertijd nog in een teil wat het wasgoed in gedaan werd.
Als toen nog maar net tienjarige kon ik maar moeilijk stilzitten toen ik pas misdienaar werd die luxe van de satijnen kleding kende ik niet van huis uit mede door de voering van de binnenkant van de toog was dit voor mij nog nieuw dit was gevoelsmatig maar daar moest ik tijdens het prediken toch ook even van nieuwsgierig aan voelen.
Ik kijk met trots en eerbied terug op deze periode.
Bart Verhoeven
Geplaatst op 20:32h, 30 januariDe herinnering van mijn tijd als misdienaar en daarna acoliet staat mij nog altijd bij.
Vroeger moest je als misdienaar een aantal gebeden in het latijn leren waaronder het confiteor de schuldbelijdenis zo zaten we geknield voor het altaar op de borst kloppend tijdens het mea culpa wie kan dat zich nog herinneren.
Als we de tridentijnse kerkdiensten moesten dienen deed meneer Meijer de koster bij ieder van ons een op een priesterboord gelijkend kraagje om dat weleens te strak om gedaan werd dan knelde die heet erg maar dat nam je als misdienaar of acoliet op de koop toe het hoorde bij de liturgie.
In de tijd van het misdienaar zijn had je onder de soutane een soort zwarte pyama aan met zwarte kousen en sloffen want er is toen veel van soutane gewisseld,de soutane was vrij zwaar omdat deze van katoen was net als het koorhemd het koorhemd ofwel superplu werd wekelijks gewassen en gesteven.
De soutane was toendertijd voorzien met een hele rij knoopjes.
Met vriendelijke groet Bart.
A.Haerens.
Geplaatst op 05:19h, 29 januariOok ik was ruime tijd in het Zeeuwse misdienaar en later acoliet waar ik op kan terugkijken
Ook weleens een extra hostie tot me genomen in de sacristie zag dat nooit als de doodzonde net zoals het kleine slokje van de miswijn.
Mij is in den beginne van het misdienaar schap aangeleerd tijdens de preek rechtop zitten met beide armen boven de superplie,soms viel dat niet mee om de tijd door te brengen om stil te zitten je probeerde als niemand je zag voor even onder de superplie te gaan voor eventjes aan de satijnen voering en onderkleding te voelen vanuit nieuwsgierigheid.
Marcel de Bont
Geplaatst op 07:45h, 25 januariLeuke vondst zojuist gedaan van oud misdienaars.
Veel herken ik hier nog van,zo vond ik vroeger als misdiener en daarna acoliet de tridentijnse misdienst prachtig hiervoor kwam je in aanmerking als je latijn in woord en geschrift machtig was, bijzonder was de aandacht die hiervoor gegeven werd zo moest een ieder gelijk ingekleed zijn met het zwart kerkelijk ondergoed met zwarte sloffen waarover de zwarte soutane met witte boord en gesteven superplie,helaas kent de nieuwe generatie dit in het geheel niet meer.
Cornelis
Geplaatst op 11:30h, 22 januariHierop kan ik ook met gemeende trots op terugkijken als Zeelander van mijn tijd als misdienaar.
Ik heb zelfs nog altijd de tijdschriften van serviam voor misdienaars en koorknapen.
Heel bijzonder hoeveel mannen over hun verleden als misdienaar hun verhaal maken.
Ik was met een tiental jongens misdienaar op Vlissingen nog sterk herinner ik nog altijd dat er een jongen van ons leeftijd licht spastisch was en dat hij soms erbij liep als een harlekijn in onze beleving destijds in gewaad waarschijnlijk kwam het door het dragen van het kerkelijk ondergoed wat soms lastig was met een soutane daaroverheen leuk toch bijzonder dat met ons zovelen hierover hunner verhaal doen.met vr.groet Cornelis Vervaeke
Johan Verhagen
Geplaatst op 11:49h, 19 januariIk ben van Sas van Gent alwaar ik toendertijd als misdienaar diende.pastoor van Kilsdonk toendertijd bemoeide zich nooit met de misdienaars en acolieten weet ik me te herinneren dat was voor koster Visser weggelegd.
Koster Visser reikte je in de sacristie voordat de toog en superplu werd aangetrokken een propere zwarte zijdeachtige pyama uit waar vele maten van waren evenals de zwarte sloffen met kousen hierin gekleed kon je een passende toga en superplu uitzoeken.vaakis het een gedoe van jewelste geweest dan kreeg de misdienaar en acoliet het idee erbij dat een toga die degene droeg van je afgeed door die gladde voering van een toga welke over de zijden stof gleed van het ondergoed.
Toch mag en kan ik gelukkig nog altijd terugkijken hoe mooie herinneringen van hoe het vroeger was nog altijd bij iemand van toendertijd dit mocht beleven in zijner jeugd.
Alphons
Geplaatst op 06:14h, 11 januariDag,ik ben van Terneuzen alwaar ik toendertijd misdiener en akoliet was,ik heb zelfs nog de tridentijnse kerkdiensten mogen meemaken,Latijnse lessen hiervoor leerde we op school waar meneer pastoor ons cathecismus onderwees daar zat ook latijn bij,dit moest je dan als misdienaar in woord en geschrift kennen.
Over het gewaad,dit was toendertijd de toga met koorhemd waarbij ook bij ons het zwarte ondergoed gedragen werd daar hoorde ook een wit boordje bij voor onder de toga wat soms te strak om de nek gedaan werd door ons koster.
Respectvolle en mooie tijd is mijn misdienaar schap al de tijd geweest waarbij ik nog altijd mooi op mag terugkijken.
Marcel de koninck
Geplaatst op 14:50h, 10 januariGoedemiddag,aan de tijd als misdienaar heb ik mooie herinneringen van overgehouden waar ik nog altijd over praat met de kinderen en kleinkinderen ze kunnen dat zich niet meer voorstellen deze jaren vijftig zestig en hoe dat was deze tijd.
Als kleding hadden we een rode en een zwarte toga en het superplie bij ons in de kerk van Koewacht moest er een soort heren pyama van dat gitzwarte satijn onder gedragen worden en standaard hoorde daar zwarte pantoffels bij met zwarte kousen.
Voor we zover waren om de toga en superplie aan te doen deed de koster ons een wit priesterboordje om je durfde niet te zeggen dat het knelde want dat hoorde erbij is ooit een keer gezegd.
Daar toendertijd alle soutanes van ons een gladde voering hadden met een hele rij knoopjes was het soms vervelend omdat dat het gevoel gaf om van je af te glijden.
Zo heb ik mijn misdienaar periode vroeger ervaren waar ik met veel eerbied op terug kan kijken,vr.groet Marcel de Koninck.
Hans Meilink
Geplaatst op 07:40h, 09 januariDag beste lezers van het Zeeuws weerzien,met aandacht lees ik het verleden hoe een misdienaar in het Zeeuwse met zijn taak voor de kerk omging.
Zo een goesting had ik toen als misdienaarke niet zo erg om onder het superplie te gaan,stond in de kindertijd als meegaande knul bekend,het ontging mij overigens niet het gitzwarte ondergoed en de speciale zwarte sokken en de pantoffels,destijds droeg ik zoals ieder een rode of zwarte soutane met de drieëndertig knoopjes en linnen superplie,het is mij toendertijd meegegeven om met beide armen op de superplie te gaan.
Natuurlijk herken ik net zoals iedere misdienaar dat gevoel van afglijden van de soutane ook maar echt nieuwsgierig daarvan was ik niet.
Ook ik ben er de tijd dat ik misdienaar en acoliet was daar maar wat trots mee als welopgevoed rooms katholieke jongen,met vriendelijke groet.
Guus schillemans
Geplaatst op 09:27h, 01 januariNamens mij de beste wensen voor het nieuwjaar.
Over vroeger als misdienaar kan ik ook veel herinneringen ophalen en schrijven,dankzij Zeeuws weerzien is het mooi om terug te kijken hoe het vroeger was.
Daar praatte ik nooit over om met kerkelijk ondergoed en pantoffels onder de toga en superplie de kerkdienst te mogen dienen.
Als toen amper tienjarige verbaasde ik me al wat daar voor kwam kijken voordat we op het altaar verschenen.
Ik zal liegen dat ik alles toen als gewoon zag en zat stiekem wel een keer tijdens de preek onder het superplie zo kon ik door de zijsplit van de toog bij de nylon achtige voering komen waar ik verbaasd over was hoe het over de zijden onderkleding heen gleed,hier praatte ik dan niet over als kind.net zoals iedere oud misdienaars was ik net zo nieuwsgierig.
Dit gezegd hebbende gaan we hopelijk weer een mooi kerkelijk jaar in,vr.groet Guus Schillemans
Wim Hoogwoud
Geplaatst op 12:25h, 25 decemberDag beste lezers,namens mij en familie Reinhoudt fijne kerstdagen en gezond het nieuwe jaar in.
Leuke herinneringen van enkele oud misdienaars welke hun verhaal doen.
Zo herinner ik mij de Matthäus Passion gezongen heb ik de kerk met vijf jongens van schooluit.
Daar wij zelf geen koorkleding hadden stelde de kerk misdienaar kleren beschikbaar dan leken wij op misdienaars.
Was een totaal ander tijd als tegenwoordig.
Ondanks de leegloop van de kerk hou ik hier mijn herinnering nog altijd van.
Jannis
Geplaatst op 06:57h, 24 decemberGoede morgen.
Kerstavond komt steeds naderbij en doet me denken aan de tijd dat ik betrokkenheid had bij de Koorschool van Goes.
Herinner mij nog altijd dat we destijds voor iedere koorknaap schaars koorkleding beschikbaar was deze bestonden uit toog en koorhemd.
Zo kwam het voor dat de koster van de grote kerk in Goes misdienaar kleding beschikbaar stelde voor ons dit was een toog en het superplie,zo droeg ik dezelfde toga met superplie op kerstavond enig verschil waren de vele knoopjes van een toga waarbij ik een zwarte “zijden pyama” onder moest dragen deze voelde dan de gehele zangtijd bijzonder glad aan door de voering van de toga.
Edoch kijk ik op deze prachtige kerstavond terug wat me nog steeds weer de nodige emoties hiervan opleverd uit mijn jeugdjaren in de vijftiger jaren.
Frans Verbrugge
Geplaatst op 07:04h, 17 decemberEn zo heeft een ieder die misdienaar of acoliet is wel ergens zijn herinnering van.
Als toen jongetje van amper negen jaar werd ik misdienaar, mijn eerste indruk was de typische geur in de sacristie onder meer van enkele ongewassen amicten daar de pastoorsmeid maar een paar keer per week de liturgische was deed.
Als misdienaar of acoliet droeg je een wit overhemd met opstaande kraag onder een toog met een hele rij knoopjes met daaroverheen de superplie.
Al de tijd als misdienaar en later acoliet mocht ik met veel vreugde doen waar ik altijd nog met plezier aan terugdenk.